Η Εταιρία

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ

Επόπτης, Κέντρον Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών (2008- ). Καθηγητής της Έδρας UNESCO για τις Φυσικές Καταστροφές στη Γεώσφαιρα, την Υδρόσφαιρα και την Ατμόσφαιρα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (2008-2019). Καθηγητής της Φυσικής της Ατμόσφαιρας, Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (2002-2010). Καθηγητής της Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Φυσικής Περιβάλλοντος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (1979-2002). Επόπτης του Κέντρου Επιπτώσεων του Περιβάλλοντος στην Υγεία του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (2003- ). Πρόσεδρος Συνεργάτης Καθηγητής (Samarbeidspartnere), Πανεπιστήμιο του Oslo, Νορβηγία (1995). Επισκέπτης Καθηγητής (Fulbright Scholar), Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, ΗΠΑ (1985). Επισκέπτης Καθηγητής, Τμήμα Φυσικής και Αστρονομίας, Πανεπιστήμιο Βοστώνης, ΗΠΑ (1983)

ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Μεταξύ των πολλών διακρίσεων που έχει λάβει συμπεριλαμβάνονται: Επίτιμος Διδάκτωρ του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (2023). Αριστείο «Ι. Καποδίστριας για τις Επιστήμες, τα Γράμματα και τις Τέχνες» του Δήμου Ναυπλιέων (2022). Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (2020). Εθνικός Εκπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή (ΦΕΚ 4404/29.11.2019). Επίτιμος Καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2018). Μετάλλιο Τιμής “Ioan Ursu” της Βαλκανικής Ενώσεως Φυσικών (2018). Τιμητική Διάκριση (Badge of Honor) από τη Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών (2018). Επίτιμος Διδάκτωρ της Σχολής Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών (2016). Επίτιμο Μέλος της Διεθνούς Επιτροπής Όζοντος (2016). Επίτιμο Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (2016). Blaise Pascal Medal, Ευρωπαϊκή Ακαδημία Επιστημών (2015). Παρασημοφόρηση από τη Γαλλική Κυβέρνηση με τον Ταξιάρχη του Ακαδημαϊκού Φοίνικα (2015). Yoram Kaufman Award του Atmosphere Science Section της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης (AGU) (2015). Βραβείο της Βαλκανικής Ενώσεως Φυσικών (2015). Εύφημος Μνεία, Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UNEP) (2012). Ομότιμος Καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (2010- ). Μετάλλιο του Δήμου Αθηναίων (2010). Τιμητική Διάκριση από το Δήμο Πανοράματος Θεσσαλονίκης (2010). Τιμητική Διάκριση από το Υπουργείο Παιδείας της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου και τιμητική Διάκριση από το Μορφωτικό Κέντρο της Πρεσβείας στην Αθήνα (2010). Παρέλαβε το Βραβείο “European Union Prize for Cultural Heritage / Europa Nostra Award” προς το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών για τη δημιουργία Μουσείου Γεωαστροφυσικής και την αποκατάσταση των κτιρίων, των Εργαστηρίων και της Βιβλιοθήκης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών υπό την επίβλεψή του (2010). Διάκριση για τη συνεισφορά του στην επιστήμη της Έρευνας του Περιβάλλοντος από το Παγκόσμιο Συνέδριο της Διεθνούς Γεωλογικής Εταιρείας (2010). Επίτιμος Δημότης του Δήμου Μεγαρέων (2010). Επίτιμο Μέλος της Διεθνούς Αρκαδικής Εταιρείας για τη Μελέτη και Αξιοποίηση του Παγκόσμιου Αρκαδικού Κεκτημένου (2009). Διάκριση «Επιστήμονας της Χρονιάς 2008» από το περιοδικό STATUS μετά από ψηφοφορία των αναγνωστών του περιοδικού (2009). Επίτιμο Μέλος του Φιλολογικού Συλλόγου “Παρνασσός” (2009). Εύφημος Μνεία από τη Ρωσική Ακαδημία Φυσικών Επιστημών (2009).  Το Δ.Σ. της Σιβιτανιδείου Σχολής σε ειδική τελετή μετονόμασε το Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ) της Σχολής σε ΙΕΚ «Χρήστος Σ. Ζερεφός» (2009). Επίτιμο Μέλος και Μετάλλιο του Πανελληνίου Συνδέσμου Φίλων της Αρχιεπισκοπής Αθηνών (2009). Επίτιμο Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας (2008). Χρυσό Μετάλλιο της Πόλης της Θεσσαλονίκης (2008). Τιμητική Πλακέτα και διάκριση από τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού της κυπριακής Δημοκρατίας για την επιστημονική του προσφορά και τη συνεργασία του με την κυπριακή ερευνητική κοινότητα και Διάκριση από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας της Κύπρου για την πολύτιμη συνεισφορά του στα ερευνητικά δρώμενα της Κύπρου και ιδιαίτερα στο πρόγραμμα ερευνητικής συνεργασίας με διακεκριμένους επιστήμονες του εξωτερικού (2008). Απονομή της διάκρισης «Ξεχωριστοί Έλληνες» για τη συμβολή του στη διεθνή ανάδειξη και προβολή της χώρας, κατά τη διάρκεια του 10^ου Συνεδρίου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (Greek ICT Forum) (2008). Τιμητική Διάκριση από τον Πρύτανη και την Επιτροπή Ερευνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2008). Επίτιμος Διδάκτωρ (Honorary Degree of Doctor of Humane Letters) του Πανεπιστημιακού Τμήματος του Αμερικανικού Κολεγίου ANATOLIA στη Θεσσαλονίκη (2008). Διάκριση από την Ελληνική Επιτροπή Υδρογεωλογίας για τη συμβολή του στην Επιστήμη της Υδρογεωλογίας (2008). Διάκριση του Άρχοντος Μεγάλου Διδασκάλου του Πατριαρχείου της Αλεξανδρείας από τον Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρο Β’ (2007). Τιμητική Διάκριση από το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UNEP) (Ιανουάριος 2008) και τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή-IPCC (Απρίλιος 2008) για τη συμβολή του στις επιστημονικές εκθέσεις της IPCC, η οποία τιμήθηκε, εξ ημισείας με τον τ. Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Al Gore, με το βραβείο Nobel Ειρήνης 2007. Βραβείο της Ευρωπαϊκής Ενώσεως Φυσικών και της Βαλκανικής Ενώσεως Φυσικών (2006). Εύφημος Μνεία, Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UNEP) (1999). 1997 Editors’ Citation for Excellence in Refereeing, American Geophysical Union (1998). Παγκόσμιο Βραβείο Όζοντος, Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UNEP) με τη συμπλήρωση 10 ετών από την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ (1997). Εύφημος Μνεία, Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UNEP) (1995). Υποτροφία Fulbright (1985). Επίτιμος Επιστημονικός Συνεργάτης του Κέντρου Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών (1981). Εμπειρίκειον Βραβείον (1979).

ΜΕΛΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ

Εκπρόσωπος της χώρας για την Κλιματική Αλλαγή (από το 2019), Μέλος του Εθνικού Συμβουλίου για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (από το 2017), Πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης του Ελληνικού Ιδρύματος για την Έρευνα και την Καινοτομία (ΕΛΙΔΕΚ) του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, εκλεγείς παμψηφεί (2017-2018), Μέλος του Δ.Σ. του Κέντρου Ελληνιστικών Σπουδών στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας (από το 2011), Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών (από το 2010), Μέλος της Γεωργιανής Ακαδημίας Φυσικών Επιστημών (από το 2009), Αντεπιστέλλον Μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Φυσικών Επιστημών (από το 2009), Συντονιστής της Επιτροπής Μελέτης των Κοινωνικών, Οικονομικών και Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) της Τραπέζης της Ελλάδος (από το 2008), Μέλος της Academia Europaea (από το 2008), Μέλος του High Level Working Group του Group on Earth Observations (GEO) (από το 2008), Συντονιστής του Ελληνικού Γραφείου GEO (από το 2008), Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής της Διεθνούς Ενώσεως Γεωδαισίας και Γεωφυσικής (IUGG) (από το 2008) και Μέλος του Συμβουλίου της IUGG (από το 2016), Πρόεδρος του Δ.Σ. της Εταιρείας “Ιατροβιολογικές Επιστήμες και Τεχνολογίες Α.Ε.” του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (από το 2008), Μέλος της International Academy of Astronautics (από το 2008), Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (από το 2007), Πρόεδρος του Μαριολοπουλείου-Καναγκινείου Ιδρύματος Επιστημών Περιβάλλοντος (από το 2004), Μέλος της European Academy of Sciences and Arts (από το 2002), Γραμματέας της Διεθνούς Επιτροπής Όζοντος (2000-2008) και Πρόεδρος (2008-2016), Πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (2005-2010), Μέλος της Νορβηγικής Ακαδημίας Επιστημών και Γραμμάτων (από το 1998).

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ

Ο Χρήστος Ζερεφός έγινε γνωστός τη δεκαετία του ’70 για τις έρευνές του σχετικά με τις μακροχρόνιες και μεσοπρόθεσμες μεταβολές στο στρώμα του όζοντος. Η σχέση μεταξύ ηλιακής ακτινοβολίας και της κατώτερης στρατόσφαιρας [π.χ. η εργασία του με τον Paul Crutzen (JGR, 1975)], ήταν μία από τις πρώτες έρευνες που κατασκεύασαν φυσικό πρότυπο για τη μελέτη της σχέσης ηλιακής δραστηριότητας και κατώτερης στρατόσφαιρας. Σε άλλες εργασίες με τον Harry van Loon, ήταν οι πρώτοι οι οποίοι παρατήρησαν ενδείξεις επιρροής του φαινομένου El Nino στην κατώτερη στρατόσφαιρα (Mon. Weather Rev., 1982) και στο ολικό όζον (JGR, 1992). Οι πρώτες του δημοσιεύσεις για τις μακροχρόνιες μεταβολές στη στρατοσφαιρική θερμοκρασία και το ολικό όζον περιλαμβάνουν μία από τις πιο σπουδαίες εργασίες με τον R. Stolarski et al. (Science, 1992), που ενίσχυσε την επιστημονική βάση για το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, το οποίο οδήγησε στη σταδιακή κατάργηση των αλογονοανθράκων. Η εργασία επικαιροποιήθηκε το 2014 (Zerefos et al., ACP, 2014). 

Οι εργασίες του σχετικά με την αντίστροφη σχέση μεταξύ του όζοντος και της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV-B), παρείχαν για πρώτη φορά στοιχεία ότι η UV-B είχε σημαντικές θετικές τάσεις, με τις εργασίες “A note on the recent increase of solar UV-B over northern mid latitudes”, GRL, 1995; “Optical properties of tropospheric aerosols …”, Appl. Optics, 1997; “Spectral measurements of solar UVB radiation and its relations to total ozone, SO2, and clouds”, JGR, 1993 καθώς και τις εργασίες στις χαμηλές τιμές των ανωμαλιών του όζοντος μετά από ηφαιστειακές εκρήξεις (π.χ. με τον Bojkov “Record low total ozone during northern winters of 1992 and 1993″, GRL, 1993). Στη δεκαετία του ’80 ο Χ. Ζερεφός πρωτοστάτησε στην καθιέρωση τακτικών βαθμονομημένων παρατηρήσεων της υπεριώδους ακτινοβολίας UV παγκοσμίως. Στη δεκαετία του ’90 πρωτοστάτησε στη δημιουργία του ευρωπαϊκού δικτύου παρατήρησης UV-B, το οποίο ξεκίνησε με πρωτοβουλία των Χ. Ζερεφού, Anne Webb και Άλκη Μπάη (Zerefos et al, GRL, 1997). Η ενδελεχής έρευνά του με το φασματοσκοπικό μετρητή Brewer οδήγησε στην καθιέρωσή του ως πρότυπο όργανο για τη μέτρηση φασματικών ακτινοβολιών όζοντος, SO2 και UV (Zerefos et al., J. Photoch. & Photobio., 1995; Zerefos et al., GRL, 1997) και με τους Bais και McElroy (GRL, 1996; Appl. Optics, 1998). Οι δημοσιεύσεις του σχετικά με την αντίστροφη σχέση μεταξύ όζοντος και UV-B παρείχαν για πρώτη φορά αποδεικτικά στοιχεία ότι ο καθαρός ουρανός χωρίς UV-B ακτινοβολία είχε σημαντικές θετικές τάσεις (GRL, 1995, Appl. Optics, 1997), καθώς και οι δημοσιεύσεις του σχετικά με τις χαμηλότερες ιστορικά καταγεγραμμένες ανωμαλίες του όζοντος και τις επιπτώσεις των ηφαιστειακών εκρήξεων (π.χ. με Bojkov, GRL 1993). 

Στη δεκαετία του ’90 ο Χ. Ζερεφός οργάνωσε μεγάλες εκστρατείες (campaigns) χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ για τη μελέτη των διαδικασιών της ακτινοβολίας όζοντος-αερολύματος και των φωτοχημικών αλληλεπιδράσεων στη Μεσόγειο (Campaigns PAUR I, II και MEDCAPHOT Campaign με τον Ι. Ζιώμα) (Zerefos et al., JGR, 1997; Balis et al., JGR, 1997, Zanis et al., JGR, 1997; Hofzumahaus et al., JGR, 1997; Kourtidis et al., JGR, 1997; Kouvarakis et al., JGR, 1997). Στη δεκαετία του 2000 συμμετείχε στην εκστρατεία MATCH και εντάχθηκε στην ευρωπαϊκή ομάδα με επικεφαλής τους Rex, Schultz και άλλους που μελέτησαν τα ποσοστά απώλειας όζοντος εντός και εκτός της πολικής δίνης (JGR, 2001; GRL, 2000, 2006). Σε άλλο συλλογικό ερευνητικό πρόγραμμα με τους Stohl et al. μελέτησε και αξιολόγησε μηχανισμούς ανταλλαγής στρατόσφαιρας-τροπόσφαιρας (JGR, 2003) ενώ με τον Ν. Harris επανεξέτασε τις τάσεις στο στρατοσφαιρικό και τροποσφαιρικό όζον (JGR, 1997). Αξιοσημείωτη είναι η έρευνά του για τη μεταβλητότητα του UV-B (GRL, 1997; GRL, 1998) και των φυσικών διακυμάνσεων από ηφαιστειακές δράσεις στο στρώμα του όζοντος (JGR, 1994). Ανακάλυψε πειραματικά τις επιδράσεις στη στρατόσφαιρα των ηλιακών εκλείψεων του 1999 (JGR, 2000) και 2006 (ACP, 2007, 2008), παρουσιάζοντας ενδείξεις για κύματα ατμοσφαιρικής βαρύτητας μετά την υπερηχητική μεταφορά της σκιάς του φεγγαριού στο στρώμα του όζοντος. 

Review Editor στο Κεφάλαιο 5 της Εκθέσεως της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) με τίτλο “Aviation Report and the Global Atmosphere” (1999) και Kριτής της Ειδικής Έκθεσης της IPCC για τη Διαχείριση των Κινδύνων Ακραίων Εκδηλώσεων και Καταστροφών για την Προαγωγή της Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή (2013). Η δημοσίευση με τον Sausen «Aviation radiative forcing in 2000: An update on IPCC” (Met. Z., 2005) καθώς και οι δημοσιεύσεις του στο JGR, 1997, 2005; ACP, 2003, 2012; Tellus B, 2009, στις οποίες μελετώνται οι αλληλεπιδράσεις και οι τάσεις μεταξύ της ηλιακής ακτινοβολίας, του όζοντος και του κλίματος, περιλαμβάνονται στις δημοσιεύσεις του Χ. Ζερεφού με πολύ υψηλό αριθμό ετεροαναφορών. 

Το πρωτοποριακό έργο του σχετικά με τη χρήση της αναλογίας κόκκινου προς πράσινου για την ανίχνευση αερολύματος σε πίνακες από μεγάλους ζωγράφους (Zerefos et al, 2007, 2014) συζητήθηκε ευρέως στην επιστημονική κοινότητα και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης παγκοσμίως. Άλλες επιστημονικές δημοσιεύσεις περιλαμβάνουν κλιματολογικές-παλαιοκλιματολογικές μελέτες με τους Luterbacher et al. (Climate Change, 2010; Environ. Res. Lett., 2016). Οι δημοσιεύσεις του σχετικά με τις υπηρεσίες και τα προϊόντα του Copernicus έχουν αναφερθεί ευρέως (Inness et al., ACP, 2013, 2015; Wagner, ACP, 2015; Eskes, Geosci. Model Dev., 2015) και μαζί με πολλές από τις προαναφερθείσες δημοσιεύσεις έχουν επιλεγεί ως “hot spot” από τους εκδότες σημαντικών επιστημονικών περιοδικών.

Τα τελευταία 40 χρόνια ο Χ. Ζερεφός έχει αναπτύξει μακροχρόνια συνεργασία υψηλού επιπέδου με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO) και τη Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Καινοτομίας της ΕΕ. Έχει συνδιοργανώσει με τον WMO το ιστορικό Διεθνές Συμπόσιο Όζοντος (Quadrennial Ozone Symposium) του 1984, όπου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά η «τρύπα» του όζοντος από τον Chubachi και καθιερώθηκε από τους Farman et al. (1985). Στο ίδιος Συνέδριο υιοθετήθηκαν οι συντελεστές απορρόφησης όζοντος Bass και Paur, που έχουν χρησιμοποιηθεί από το παγκόσμιο δίκτυο παρατήρησης όζοντος. Επίσης, σε συνεργασία με τον WMO, διοργάνωσε το Διεθνές Συμπόσιο Όζοντος το 2004 καθώς και άλλα διεθνή συμπόσια για το όζον και το κλίμα (1994, 1995, 1998, 1999). Με την ευκαιρία της 20^ης επετείου του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ, συνδιοργάνωσε με τον WMO Συμπόσιο στην Αθήνα (2007). Στη συνέχεια συνδιοργάνωσε με τη Sophie Godin-Beekmann τον εορτασμό της 30ης επετείου του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ στο Παρίσι (2017).

Έχει ιδρύσει από το μηδέν το Παγκόσμιο Κέντρο Χαρτογράφησης Όζοντος Βορείου Ημισφαιρίου του WMO (1991), το οποίο έχει έκτοτε υπηρετήσει τη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Αυτή η υπηρεσία αναγνωρίσθηκε στο Συνέδριο του WMO RA-VI (Μάιος 1994) και από την ΕΕ, ιδιαίτερα για την περίοδο 1995-1996 κατά την οποία δεν υπήρχαν αξιόπιστες δορυφορικές παρατηρήσεις. Έχει διατελέσει συγγραφέας, συν-συγγραφέας ή κριτής στις περισσότερες επιστημονικές εκθέσεις του WMO και του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών για την αραίωση της στοιβάδας του όζοντος. Είναι συν-συγγραφέας σε περισσότερες από 20 εκθέσεις του WMO και έχει δημιουργήσει, σε συνεργασία με τον WMO, το βραβείο «WMO Professor Mariolopoulos Trurst Fund Award» (από το 1996), το οποίο χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από το Μαριολοπούλειο-Καναγκίνειο Ίδρυμα Επιστημών Περιβάλλοντος.

Τα τελευταία χρόνια ο Χ. Ζερεφός συνεργάζεται με το Copernicus Atmosphere Monitoring Service (CAMS), που είναι συνέχεια του προγράμματος MACC και παρέχει συνεπείς και ποιοτικά ελεγχόμενες πληροφορίες παγκοσμίως σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση, την υγεία και τα αέρια του θερμοκηπίου. Το CAMS λειτουργεί από το 2015 και είναι μία από τις έξι υπηρεσίες που αποτελούν το Copernicus. Το κύριο αντικείμενο του CAMS-84 είναι η αξιολόγηση και η διασφάλιση ποιότητας (EQA) των προϊόντων CAMS. Ο Χ. Ζερεφός συμμετέχει σε συγκεκριμένες προσπάθειες που επικεντρώνονται στην ευρωπαϊκή Αρκτική και τις περιοχές της Μεσογείου. Το έργο συνεχίζεται με το πρόγραμμα CAMS2-82, το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2022 και έχει ως κύριο αντικείμενο την αξιολόγηση και διασφάλιση ποιότητας (EQA) των παγκόσμιων προϊόντων CAMS. Σε αυτό το πλαίσιο, γίνονται εξειδικευμένες προσπάθειες για την επικαιροποίηση στις περιοχές της Ευρώπης, της Αρκτικής και της Μεσογείου, οι οποίες επεκτείνονται επίσης στην Κίνα και τις ΗΠΑ. Εκτός από το σύστημα Copernicus, οι ερευνητικές δραστηριότητες του Χ. Ζερεφού συνεχίστηκαν με τη συμμετοχή του σε διεθνείς συνεργασίες και σε δραστηριότητες του WMO EUMETSAT ενώ συνεχίζει να συνεργάζεται με το EUMETSAT Ozone SAF (Satellite Application Facility). Η δραστηριότητα αυτή επικυρώνει και προωθεί, μεταξύ άλλων, προϊόντα όζοντος και χημείας σε συνεργασία με το Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Άλλες σχετικές διεθνείς δραστηριότητες τα τελευταία χρόνια περιλαμβάνουν:

·      Το πρόγραμμα N.E.O. (Navarino Environmental Observatory). Πρόκειται για μία συνεργασία μεταξύ της Ακαδημίας Αθηνών, του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης και της εταιρείας ΤΕΜΕΣ και αφορά στη δημιουργία και λειτουργία Περιβαλλοντικού Παρατηρητηρίου στην περιοχή της Μεσσηνίας με καθορισμένους ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς στόχους.

·      Την πρότασή του προς την Ελληνική Κυβέρνηση (2019) για τη δημιουργία ενός ευέλικτου διεθνούς μηχανισμού για την προστασία των μνημείων της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς από την κλιματική αλλαγή, η οποία έχει συμπεριληφθεί στις εμβληματικές δραστηριότητες του ΟΗΕ από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Antonio Guterres. Αυτή η πρωτοβουλία έχει υποστηριχθεί από περισσότερες από 100 χώρες, την UNESCO, τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό και ΜΚΟ όπως το ICOMOS και τη Europa Nostra. Η πρωτοβουλία αυτή έχει προσελκύσει διεθνή προσοχή και έχουν οργανωθεί αρκετές ημερίδες και συνέδρια για αυτό το θέμα.

·      Mετά από κοινή πρόταση του Jeffrey Sachs (Πρόεδρος, UN Sustainable Development Solutions Network-SDSN), με τους καθηγητές Φοίβη Κουντούρη (Οικονομικό Πανεπιστήμιο & Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά), Γιάννη Ιωαννίδη (Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά) και Χρήστο Ζερεφό (Ακαδημία Αθηνών), ως συνδιευθυντές, ξεκίνησε τον Μάιο του 2022 η δημιουργία του UN SDSN Global Climate Hub. Αυτή η πρωτοβουλία βασίστηκε στην ανάγκη των κυβερνήσεων σε όλο τον κόσμο να αναλάβουν άμεση δράση για τη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Στόχος είναι η παροχή επιστημονικών συμβουλών για την καταπολέμηση της επιδεινούμενης κλιματικής κρίσης και την πρόληψη περαιτέρω επιδείνωσης. Το Climate Hub θα χρησιμοποιήσει όλα τα δεδομένα, τη γνώση και τις τεχνολογίες που παρέχονται από εμπειρογνώμονες σε διάφορους τομείς για την εφαρμογή σχεδίων δράσης ανά χώρα που θα εγκριθούν και θα ενισχυθούν από την κοινωνία.

·      Είναι Πρόεδρος της «Επιτροπής Έρευνας της Ανθεκτικότητας των Ελληνικών Δασικών Οικοσυστημάτων (Ε.Α.Δ.Ο.)» που έχει ως αντικείμενο τη διερεύνηση της ανθεκτικότητας των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας σε συγκεκριμένες μετεωρολογικές-κλιματικές συνθήκες, οι οποίες τα απειλούν. Η Επιτροπή ασχολείται τόσο με το παρελθόν όσο και με το παρόν και το μέλλον των κλιματικών αλλαγών και των επιπτώσεών τους στα δασικά οικοσυστήματα της χώρας και έχει εκδόσει ειδικό Τόμο επί του θέματος.

·      Στο πλαίσιο των μελετών των επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής στην Πολιτιστική Κληρονομιά, έχει υπογραφεί ειδικό Πρωτόκολλο Συνεργασίας μεταξύ του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και της Ακαδημίας Αθηνών (μέσω του Κέντρου Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαρίας και Κλιματολογίας), με σκοπό την έναρξη Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών διετούς διάρκειας, με τίτλο «Προστασία μνημείων πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής» για την περίοδο 2021-2027.

Οι βιβλιομετρικοί δείκτες του Χ. Ζερεφού είναι: 281 δημοσιεύσεις με 10.168 παραπομπές (χωρίς αυτοαναφορές), h-index 58 (Web of Knowledge, Ιανουάριος 2023) και συνολικά 553 δημοσιεύσεις με 16.839 παραπομπές, h-index 73 (Google Scholar, Ιανουάριος 2023). 

Μεταξύ των πολλών διακρίσεων που έχει λάβει, συμπεριλαμβάνεται το Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (2020) και η παρασημοφόρηση από τη Γαλλική Κυβέρνηση με τον Ταξιάρχη του Ακαδημαϊκού Φοίνικα (2015). Έχει λάβει τον τίτλο του Επιτίμου Διδάκτορος του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (2023), του Επιτίμου Καθηγητού του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2018), του Επιτίμου Διδάκτορος της Σχολής Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών (2016), του Επιτίμου Διδάκτορος (Honorary Degree of Doctor of Humane Letters) του Πανεπιστημιακού Τμήματος του Αμερικανικού Κολεγίου ANATOLIA στη Θεσσαλονίκη (2008), το Παγκόσμιο Βραβείο Όζοντος από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) με τη συμπλήρωση 10 ετών από την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ (1997), Βραβεία της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ενώσεως (“Editors Award for Excellence in Refereeing” (1998) και το Yoram Kaufman Award (2015)], της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών (Blaise Pascal Medal, 2015), Εύφημο Μνεία από το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UNEP) (1995, 1999, 2012), τον τίτλο του Επιτίμου Μέλους της Διεθνούς Επιτροπής Όζοντος (2016), το Χρυσό Μετάλλιο της Πόλης της Θεσσαλονίκης (2008), την Τιμητική Διάκριση (Badge of Honor) από τη Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών (2018), το Μετάλλιο Τιμής της Βαλκανικής Ενώσεως Φυσικών “Ioan Ursu” (2018). Παρέλαβε το Βραβείο “European Union Prize for Cultural Heritage / Europa Nostra Award” προς το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών για τη δημιουργία Μουσείου Γεωαστροφυσικής και την αποκατάσταση Εργαστηρίων και της Βιβλιοθήκης στο Μέγαρο Σίνα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών υπό την επίβλεψή του (2010).

Κατά τα τελευταία 20 χρόνια έχει διατελέσει συν-συγγραφέας ή κριτής στις περισσότερες επιστημονικές εκθέσεις του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού και του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών για την αραίωση του στρώματος του όζοντος (https://montrealprotocolwhoswho.org/, https://public.wmo.int). Κριτικός Συντάκτης (review editor) του 5ου Κεφαλαίου του Aviation Report της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) (1999). Η IPCC βραβεύθηκε με το Nobel Ειρήνης εξ ημισείας με τον τ. Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Al Gore το 2007. Επίσης, έχει συμμετάσχει ως κριτής της Ειδικής Έκθεσης της IPCC για τη Διαχείριση των Κινδύνων Ακραίων Γεγονότων και Καταστροφών με σκοπό την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, 2012(https://archive.ipcc.ch/ipccreports/sres/aviation/index.php?idp=54, https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/03/SREX_Full_Report-1.pdf)